Wat is stress?

Stress is een veelbesproken onderwerp in relatie tot werk en privé. “Je ziet er gestrest uit”, “Heb je stress of zo?”, “Doe niet zo gestrest”. Uitspraken die je regelmatig hoort. Maar wat is stress nu eigenlijk? Kortgezegd is stress een fysiologische en psychologische reactie op een externe gebeurtenis of omstandigheid, waarbij de standaard fysiologische of mentale stabiliteit verstoord wordt (Bohnen et al., 1991; Porges, 1992).

Stressfactoren
In essentie is de hoeveelheid stress die iemand ervaart afhankelijk van drie kernbegrippen.

Fysiek
In de eerste plaats de fysieke stressfactoren. Dit heeft betrekking op fysieke activiteit die stress veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld aan sporten, trainen en zware spullen sjouwen, maar ook andere factoren zoals temperatuur, lawaai, drugs en alcohol.

Mentaal
Als tweede de mentale stressfactoren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan werk- of prestatiedruk, sociale druk, negatieve levensgebeurtenissen en heftige emoties. Voor het effect maakt het niet uit of het fysieke of mentale stress is, in de hersenen geven beide een fysiologische respons (Hamilton & Alloy, 2016).

Belastbaarheid
Als laatst speelt het begrip belastbaarheid of ‘coping’ een zeer belangrijke rol in de stressrespons en in de hoeveelheid stress die iemand ervaart. Coping is sterk afhankelijk van je persoonlijkheid en betekent eigenlijk hoe je met stress of problemen in een bepaalde situatie omgaat. Daardoor kan, afhankelijk van de persoonlijkheid en copingstijl, eenzelfde situatie voor de ene persoon veel meer stress opleveren dan voor de andere persoon (Bohnen et al., 1991; Weinberg & Gould, 2014).

Stress kan je meten
Om de meetresultaten te begrijpen is het belangrijk om het verschil tussen acute stress en chronische stress te maken.
Acute stress is kort durende stress. Tijdens fysieke stress bijvoorbeeld, zoals een wedstrijd of (zware) inspanning neemt je prestatievermogen af en je vermoeidheid toe. Echter, als je na acute fysieke stress herstelt, neemt je prestatievermogen weer toe. En als je dat goed doet wordt je prestatievermogen zelfs groter dan voorheen; het trainingseffect (Kellmann, 2010).

Ook mentale stress komt in acute vorm voor. Denk bijvoorbeeld aan een deadline, presentatie of een belangrijk werkoverleg. De mentale stress die zoiets geeft is op korte termijn niet erg het maakt je alert, scherp en gefocust op het moment dat het nodig is. Zo’n hyperactieve stand lijkt prettig om altijd te hebben, maar ook hier is het belangrijk om rust te nemen en te ontspannen. Net als bij fysieke inspanningen geeft rust en herstel een trainingseffect en neemt je belastbaarheid toe.
 
“De StressCoach App geeft adviezen die je helpen om je inzicht te krijgen in het effect van zowel je fysieke als mentale belastingen”

Herstel is de sleutel
Zowel bij fysieke en mentale stress is het dus belangrijk om te herstellen. Soms komt het voor dat dit langere tijd niet lukt. Bijvoorbeeld door te veel of te hard sporten of door een constante (te) hoge werkdruk. Je blijft dan over langere periodes stress opbouwen, waardoor je prestatievermogen verder afneemt en je constant gespannen bent. Zo raak je chronisch gestrest. Zonder af en toe eens tijd te nemen om te herstellen en op de rem te trappen, leidt dit in de uiterste gevallen tot overbelasting of een burn-out (Kenttä & Hassmén, 1998; Mcgonagle & Kessler, 1990).

Monitoren is voorkomen
Overbelasting of een burn-out wil je natuurlijk voorkomen. Het monitoren van stress kan goed helpen om op tijd te ontdekken wanneer je stressniveau nog acceptabel is en wanneer je actie moet ondernemen om chronische stress (of erger) te voorkomen. De StressCoach App geeft adviezen die je helpen om je inzicht te krijgen in het effect van zowel je fysieke als mentale belastingen.


Ben je benieuwd en wil je je stress meten? Meld je gratis aan via StressCoach App.

Literatuurlijst
Bohnen, N., Nicolson, N., Sulon, J., & Jolles, J. (1991). Coping style, trait anxiety and cortisol reactivity during mental stress. Journal of Psychosomatic Research, 35(2–3), 141–147.
Hamilton, J. L., & Alloy, L. B. (2016). Atypical Reactivity of Heart Rate Variability to Stress and Depression: Systematic Review of the Literature and Directions for Future Research. Clinical Psychology Review, 50, 67–79.
Kellmann, M. (2010). Preventing overtraining in athletes in high-intensity sports and stress/recovery monitoring. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 20(2), 95–102.
Kenttä, G., & Hassmén, P. (1998). Overtraining and Recovery A Conceptual Model. Sports Medicine, 26(1), 1–16.
Mcgonagle, K. A., & Kessler, R. C. (1990). Chronic Stress, Acute Stress, and Depressive Symptoms. American Journal of Community Psychology, 18(5).
Porges, S. W. (1992). Vagal Tone : A Physiologic Marker of Stress Vulnerability. Pediatrics, 90, 498–504.
Weinberg, R. S., & Gould, D. (2014). Foundations of Sport and Exercise Psychology (6th ed.). Champaign, IL, USA: Human Kinetics.